Choć powstanie Świętej Wody owiane jest licznymi nieprawdopodobnymi legendami sięgającymi do czasów średniowiecza, to pierwsza rzetelna i udokumentowana wzmianka o tym miejscu pochodzi dopiero z roku 1719. Wówczas człowiek imieniem Bazyli - po dwóch latach od utraty wzroku, po przybyciu na uroczysko nazwane później Święta Woda, cudownie ozdrowiał. Był on związany z zakładem wytwarzającym papier na rzecz drukarni OO. Bazylianów w Supraślu, stąd też do historii przeszedł jako "Bazyli papiernik". Dokumenty historyczne pozwalają na utożsamienie go z ówczesnym dzierżawcą supraskiej papierni - szlachcicem Bazylim Samotyją Lenczewskim, pochodzącym ze starej rzymskokatolickiej rodziny osiadłej w sąsiedniej parafii w Dobrzyniewie Kościelnym. W akcie wdzięczności uzdrowiony szlachcic w ciągu tygodnia ufundował nad źródłem drewnianą kaplicę, którą w 10-ty piątek po Wielkanocy w 1719 roku poświęcił za błogosławieństwem opata supraślskiego metropolity unickiego Abpa Leona Kiszki, jeden z supraskich Bazylianów. Tak się rozpoczyna historia tego wyjątkowego miejsca.

Kult Matki Bożej Bolesnej, ściągał do tego miejsca katolików obrządku greckiego i łacińskiego. Od chwili poświęcenia kaplicy przebywali przy niej pustelnicy bazyliańscy. W rozwoju katolickiego kultu w Świętej Wodzie ważnym wydarzeniem było nadanie przez Stolicę Apostolską dnia 18 stycznia 1778 roku przywileju odpustowego. Odtąd przybywający tutaj na Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Bolesnej oraz w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, po spełnieniu odpowiednich warunków ustalonych przez Kościół, mogli dostąpić łaski odpustu. W 1795 roku Święta Woda, podobnie jak Wasilków, znalazła się w rękach zaborców pruskich, a w 1807 r. - rosyjskich. Po okresie wyniszczających wojen napoleońskich kaplicę odnowiono i powtórnie poświęcono pod wezwaniem Siedmiu Boleści Najświętszej Maryi Panny. Dnia 21 czerwca 1815 roku unicki biskup brzeski Jozafat Bułhak z okazji odremontowania sanktuarium nadał mu kolejny odpust.

W 1839 r. car Mikołaj I doprowadził do brutalnego zlikwidowania unii kościelnej na terenie imperium rosyjskiego. Prześladowania nie ominęły unitów supraskich przywiązanych do wiary katolickiej i wspólnoty eklezjalnej z łacinnikami. Wskutek likwidacji Kościoła unickiego duch zjednoczenia ustąpił na rzecz idei lansowanych przez carat. Święta Woda, podobnie jak pobliski klasztor w Supraślu, zostały przekazane duchowieństwu prawosławnemu. W tym czasie kult Matki Bożej Bolesnej ustaje jako niezgodny z kanonami rosyjskiej Cerkwi. Mimo odgórnych nakazów miejscowi duchowni prawosławni nie zdecydowali się jednak na schowanie czy unicestwienie cudownego obrazu. W 1876 roku konsekrowano tutaj nową, tym razem prawosławną, murowaną kaplicę. Usytuowano ją kilkanaście metrów od dotychczasowej drewnianej, którą rozebrano. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, katolicy przystąpili do rewindykacji swoich świątyń, plebanii i klasztorów. Oficjalny zwrot kaplicy świętowodzkiej nastąpił w dniu 30.11.1921 roku, a poświęcenie i przywrócenie pierwotnego tytułu sanktuarium "Matki Bożej Bolesnej" dnia 26.12.1921 roku. Nie wprowadzono jednak żadnych zmian w wyglądzie zewnętrznym. "Inwentarz" z roku 1936 podpisany przez ówczesnego proboszcza Antoniego Gajlewicza podaje losy kultowego obrazu Matki Bożej: "Kaplica posiada kopię cudownego obrazu Matki Bożej Bolesnej. Oryginał tego cudownego i historycznego obrazu został wywieziony do Rosji przez duchownego prawosławnego, proboszcza cerkwi wasilkowskiej Siergieja Leiniewicza, przed okupacją niemiecką w roku 1915". Święta Woda, straciła rzecz najcenniejszą - cudowny obraz Matki Bożej Bolesnej. W odzyskanej świątyni miejsce historycznego wizerunku zajęła jej wierna kopia - czczona w Świętej Wodzie w okresie międzywojennym, a także tuż po II wojnie światowej. Obecne wizerunki Matki Bożej Bolesnej zostały namalowane przez panią Helenę Rabczyńską, matkę ks. Proboszcza Wacława Rabczyńskiego.

Ponieważ większość prawosławnych z Wasilkowa i okolic miało przodków unitów, kult Matki Bożej Bolesnej przyjął się również w tym wyznaniu. Jednakże ma on charakter lokalny związany z obrazem Matki Bożej Bolesnej znajdującym się współcześnie w prawosławnej cerkwi w Wasilkowie. Obraz powstał w czasie, gdy istniał oryginał, jest więc wiernym odbiciem cudownego obrazu Matki Bożej Bolesnej, przed którym wspólnie modlili się onegdaj katolicy obu chrześcijańskich rytów.

Okres II wojny światowej wpłynął bardzo niekorzystnie na stan kaplicy. Od dnia 1.01.1940 roku została zajęta przez Armię Czerwoną. Do czasu ewakuacji sowietów w końcu czerwca 1941 roku, została przez nich zbezczeszczona, zrujnowana i po części spalona. Po zakończeniu wojny aż do roku 1949 murowana kaplica pozostawała w całkowitej ruinie. Prace przy jej odbudowie powierzono ks. Wacławowi Rabczyńskiemu - najpierw wikariuszowi, a od 1951 roku proboszczowi parafii Wasilków. Od tego momentu zaczął się nowy, znamienny okres w historii Świętej Wody. Pierwszą inwestycją była budowa Groty, która miała być według planów ks. Rabczyńskiego kopią groty z Lourdes we Francji. Druga wielka inwestycja to Kalwaria Świętowodzka, której budowę zainicjowano mniej więcej w połowie 1955 roku. Rozpoczęto ją od "odrestaurowania i upiększania Kaplicy i Groty w Świętej Wodzie oraz wybudowania 7 ołtarzy Męki Pańskiej na wzgórzach przyległych zwanych świętowodzkimi...". Te poczynania księdza Proboszcza wywołały zaniepokojenie władz komunistycznych. Posunięto się aż do zniszczenia stacji Męki Pańskiej. Nastąpiło to dnia 14.01.1956 roku. Ocalały figury w obrębie Świętej Wody i cmentarza grzebalnego, gdzie w czerwcu 1969 roku złożono ciało księdza Wacława Rabczyńskiego.

Przez następne lata kaplica pozostawała pod zarządem Parafii Przemienienia Pańskiego w Wasilkowie. Po nawiedzeniu w Świętej Wodzie dnia 22 marca 1996 roku Figury Matki Bożej Fatimskiej, nastąpił dynamiczny rozkwit tego miejsca. W 1997 roku przy Sanktuarium powstała Góra Krzyży, Pomnik III Tysiąclecia. W tym samym roku utworzona została Parafia pod wezwaniem Matki Bożej Bolesnej, obecnie jako czwarta parafia katolicka w Wasilkowie. Święta Woda jest szczególnym miejscem miasta i gminy Wasilków. W bliskiej odległości znajdują się miejscowości: Dąbrówki, Studzianki, a do parafii należą mieszkańcy osiedli: Leśne i Dąbrówka oraz miejscowości Złota Wieś, Horodnianka, Złotoria i Podratowiec.

 

W roku 2000 Święta Woda była Sanktuarium Jubileuszowym Roku Świętego Archidiecezji Białostockiej. Znakiem szczególnym tego czasu łaski jest rozwijająca się Góra Krzyży zwana też Górą Bożego Miłosierdzia, z Jubileuszowym Krzyżem Pielgrzymów (wysokości 25m) oraz krzyże w kościele, pobłogosławione przez Jana Pawła II dnia 6 marca i dnia 4 października 2000 roku na Watykanie. W ostatnich latach zmodernizowano część drogi krajowej nr 19, biegnącej przy Sanktuarium, wybudowano pętlę autobusową oraz Dom Parafialny, zamieszkały od dnia 4.08.2000 roku. W roku 2002 w 100-lecie urodzin Księdza Wacława Rabczyńskiego - Proboszcza Wasilkowa, miejscowa społeczność przeżywała "Rok Księdza Rabczyńskiego". Z tej okazji w pobliżu sanktuarium wybudowano Dróżki Siedmiu Boleści, odnowiono Kapliczki Różańcowe, rozpoczęto remont kościoła. Sanktuarium dostało też piękną iluminację groty, Góry Krzyży, kapliczek i położonego malowniczo w otoczeniu lasów kościoła. W roku 2003 w 25-lecie pontyfikatu Jana Pawła II, w Drugiej Pielgrzymce Rowerowej do Rzymu, grupa pątników przekazała Ojcu Świętemu miniaturę groty świętowodzkiej. Pielgrzymi ze Świętej Wody są wdzięczni Papieżowi za każdorazowe pozdrowienia, a szczególnie za słowa "Święta Woda brzegi rwie" wypowiedziane dnia 26.07.1998 roku. Wcześniej - w 1999 roku - Ojciec Święty pobłogosławił czczony obecnie przez wiernych wizerunek Matki Bożej Bolesnej.

Święta Woda staje się ważnym miejscem na religijnej mapie polskich sanktuariów maryjnych. W bieżącym roku parafianie i pielgrzymi przygotowują się do Intronizacji Obrazu Matki Bożej Bolesnej, co ma nastąpić w dniu 27 sierpnia 2006 r. na zakończenie prac remontowych i budowlanych przy Sanktuarium.

Porządek nabożeństw

Msze Święte w niedziele o godz. 8:00, 10:00, 12:00, 15:00, 18:00
+ 11.00, 13.00 (od października do Niedzieli Palmowej),
+ 20.00 (od maja do Odpustu M.B. Bolesnej)

Msze Święte w dni powszednie o godz. 15:00, 18:00

Koronka do Miłosierdzia Bożego codziennie o godz.15:00

Prośby i podziękowania do Matki Bożej Bolesnej w soboty o godz.15:00

Nabożeństwo Majowe przy Grocie codziennie o godz.19:00

Apel Maryjny  przy Grocie od maja do Odpustu M.B. Bolesnej, codziennie o godz. 21:00 (intencje apelowe)

Nabożeństwo różańcowe w październiku codziennie po Mszy św. o godz. 15:00, w niedziele o godz. 17.30

Różaniec do Siedmiu Boleści w soboty po Mszy św. o godz. 15.00, w niedziele po Mszy św. o godz. 10.00 (od maja do Odpustu M.B. Bolesnej)

Droga Krzyżowa w piątki Wielkiego Postu o godz. 17:30, w niedziele po Mszy św. o godz. 15.00

Pielgrzymki piesze do Świętej Wody

• Kobiet w maju (wyjście o godz. 14:00 z Bazyliki Białostockiej, godz. 18:00 Msza Święta);
• Z krzyżami we wrześniu (wyjście o godz. 11:00 z Bazyliki Białostockiej, godz. 15:00 Msza Święta)

Uroczystości Odpustowe

• Niepokalanego Serca Maryi
• Matki Bożej Bolesnej